การฟื้นตัวของร่างกาย

มดลูกและรังไข่ที่เปลี่ยนแปลงไปเป็นระยะเวลา 10 เดือน

จะกลับไปเหมือนเดิมโดยใช้เวลาประมาณ 6 - 8 สัปดาห์หลังคลอด

มาดูกันเถอะว่ามีการเปลี่ยนแปลงอย่างไร

ในกระบวนการทำให้กลับไปเป็นเเหมือนเดิม

ก่อนคลอดมดลูกที่เคลื่อนตัวไปอยู่เหนือสะดือจะหดรัดตัวอย่างรวดเร็วจนมาอยู่ใต้สะดือ เมื่อเอารกออกไป วันรุ่งขึ้นก็จะเคลื่อนย้อนกลับไปอยู่ที่ความสูงระดับสะดืออีกครั้ง หลังจากนั้นก็หดรัดตัวซ้ำไปมาพร้อมกับลดขนาดลง หลังคลอด 5 วัน สัมผัสจากด้านนอกก็จะพอรู้ได้ แต่เมื่อผ่านไป 10 วันจะเล็กลงจนสัมผัสไม่ได้ แต่กว่าจะกลับไปเหมือนเดิมอย่างสมบูรณ์แบบก็ต้องใช้เวลาประมาณ 6 - 8 สัปดาห์ จนถึงตอนนั้นขอให้ดำเนินชีวิตอย่างไม่ฝืนโดยดูสภาพร่างกายของตัวเองไปด้วย

อาการปวดท้องที่คล้ายกับอาการปวดท้องคลอดลูกที่เกิดขึ้นตามการหดรัดตัวของมดลูก เราเรียกอาการนี้ว่า “การปวดท้องหลังคลอด” โดยอาการปวดก็จะขึ้นอยู่กับความแตกต่างระหว่างบุคคล แต่เมื่อเทียบแล้วยังน้อยกว่าอาการปวดท้องตอนคลอดลูกจึงขอให้วางใจได้ ลักษณะก็คือปวดท้องมากกว่าตอนปวดท้องประจำเดือนเล็กน้อย และจะรู้สึกปวดหลังคลอดประมาณ 2 - 3 วัน ตอนที่ออกจากโรงพยาบาลก็เกือบจะไม่รู้สึกแล้ว

เป็นคำเรียกของเหลวที่ไหลออกมาจากช่องคลอดหลังคลอด ซึ่งมีทั้งเลือดที่ไหลออกมาจากแผลในมดลูกที่เกิดขึ้นตรงส่วนที่รกหลุดออกไปและตรงที่เยื่อหุ้มตัวเด็กและรกหลุดออก เลือดที่คั่งอยู่ในมดลูก สารคัดหลั่ง และเมือกผสมปนกันอยู่

หลังคลอด 2 - 3 วันจะมีปริมาณมาก และมีสภาพใกล้เคียงกับเลือด หลังจากนั้นการไหลของเลือดก็จะค่อย ๆ ลดลงตามการฟื้นตัวของมดลูกและช่องคลอด สีจะเปลี่ยนจากสีแดง→น้ำตาลแดง→เหลือง→ขาว ในท้ายที่สุดสีจะใส ทั้งนี้ก็ขึ้นอยู่กับความแตกต่างระหว่างบุคคล หลังคลอดประมาณ 3 - 5 สัปดาห์ น้ำที่ไหลออกมาจะมีลักษณะใส

น้ำคาวปลาถือเป็นมิเตอร์วัดที่สำคัญในการเช็คว่ามดลูกฟื้นตัวแล้วหรือไม่ มาเช็คการเปลี่ยนแปลงของสีและปริมาณของน้ำคาวปลาดู หากเป็นกังวลเนื่องจากเกิดอาการน้ำคาวปลามีสีแดงต่อเนื่องไม่หยุด หรือน้ำคาวปลาที่ลดน้อยลงเรื่อยๆ กลับเพิ่มมากขึ้นอย่างฉับพลัน หรือมีก้อนเลือดไหลออกมา เป็นต้น ควรรีบไปพบแพทย์

โดยทั่วไปแล้ว กล่าวกันว่าจะเริ่มมีประจำเดือนหลังคลอดประมาณ 4 - 5 เดือน แต่ก็เป็นเพียงข้อมูลอ้างอิงได้เท่านั้นเนื่องจากมีความแตกต่างระหว่างบุคคลมาก คุณแม่ที่ให้นมลูกมีแนวโน้มที่ประจำเดือนจะกลับมาช้า แต่ก็มีความแตกต่างระหว่างบุคคลสูงเช่นกัน มีทั้งกรณีที่ประจำเดือนกลับมาเร็วถึงแม้จะให้นมลูก จึงไม่สามารถกล่าวระบุลงไปได้อย่างแน่ชัด ถึงแม้ประจำเดือนจะไม่มาก็ตามแต่ก็มีการตกไข่บ้างในบางกรณี ดังนั้นแม้ประจำเดือนจะยังไม่มาก็ขอให้ระวังเรื่องการป้องกันการตั้งครรภ์ด้วย

หลังการคลอดลูกที่เป็นภารกิจครั้งใหญ่ของผู้หญิง ร่างกายของคุณแม่จะไม่ได้กลับไปเป็นเหมือนเดิมในทันทีเพื่อการเลี้ยงลูกที่จะต้องทำต่อเนื่องไปจากนี้ หลังคลอดควรจะดำเนินชีวิตอย่างไม่ฝืนเกินกำลัง และให้ความใส่ใจกับร่างกายไปสักระยะ

ถึงแม้จะรู้สึกว่าร่างกายแข็งแรงแล้วและฟื้นตัวได้เร็วกว่าที่คิดก็ตาม ประมาณหลังคลอด 1 เดือน ควรจะดูแลลูกเพียงอย่างเดียว ปล่อยให้ร่างกายได้พักผ่อน หากฝืนตรากตรำจะทำให้เกิดผลกระทบระยะยาวได้ในภายหลัง ควรจะขอให้คุณพ่อหรือคุณตาคุณยายช่วยจะดีที่สุด ถ้าคนรอบข้างไม่สามารถจะช่วยได้ก็ควรจะจ้างคนมาช่วยหลังคลอด ขอให้คุณแม่ปูที่นอนทิ้งไว้อย่างนั้นสักระยะ มีเวลาว่างเมื่อไรก็นอนพักผ่อน

ในการตรวจร่างกายหลังคลอด 1 เดือน คุณแม่ก็จะได้รับการตรวจสภาพการฟื้นตัวของบาดแผลที่เกิดขึ้นบนบริเวณฝีเย็บและมดลูก หากแพทย์บอกว่าไม่มีปัญหาอะไรก็สามารถกลับไปมีเพศสัมพันธ์ดังเดิมได้ แต่ผนังช่องคลอดยังเป็นแผลได้ง่าย ควรจะกระทำโดยรักษาความสะอาดด้วยความนุ่มนวล ไม่ฝืน ถ้าจะให้ดีควรใช้เจลหล่อลื่น

หากแต่กว่าร่างกายของคุณแม่จะฟื้นตัวกลับไปเหมือนเดิมได้อย่างสมบูรณ์ ก็ต้องใช้เวลาประมาณ 1 ปี เมื่อคิดถึงภาระที่จะเกิดขึ้นกับผู้เป็นแม่แล้ว ควรจะหลีกเลี่ยงการตั้งครรภ์ หากเกิดความกังวลใจ เช่น ยังมีอาการเจ็บต่อเนื่องอยู่ เป็นต้น ควรรีบไปปรึกษาสูตินรีแพทย์

ฝีเย็บเป็นจุดที่บอบบางมาก

คงจะอยากรู้กันเป็นอย่างมากใช่ไหมว่ามีการจัดการ

รักษาบาดแผลกันอย่างไร และอาการเจ็บจะต่อเนื่องไปถึงเมื่อไร

บาดแผลที่แผลผ่าตัดหรือรอยฉีกขาดที่ฝีเย็บนั้น จะถูกเย็บทันทีหลังคลอด ทั้งนี้อาจจะมีการใช้ไหมละลายที่ไม่จำเป็นต้องตัดไหมด้วย สำหรับในกรณีที่ต้องตัดไหม ส่วนใหญ่จะทำล่วงหน้าหนึ่งวันก่อนที่จะออกจากโรงพยาบาล การเบ่งอุจจาระเวลาเข้าห้องน้ำไม่ทำให้แผลแยก ขอให้วางใจได้ แต่ถ้าแผลติดเชื้อจะทำให้เกิดปัญหาได้ สิ่งสำคัญคือการรักษาความสะอาด เช่น เช็ดด้วยสำลีทำความสะอาด เป็นต้น

แผลจะหายเร็วหรือไม่นั้นจะแตกต่างกันไปในแต่ละคน แต่จะดีขึ้นมากหลังออกจากโรงพยาบาลประมาณ 1 สัปดาห์ และอาการเจ็บจะหายไปเกือบหมดประมาณ 1 เดือนหลังคลอด

ดูเหมือนว่าแผลผ่าตัดจะหายเร็วกว่ารอยฉีกขาดที่ฝีเย็บ ทั้งนี้หากแผลบวม เกิดอาการเจ็บอย่างรุนแรง หรือรู้สึกตึงแผล ขอให้ไปปรึกษาสูตินรีแพทย์

คงจะมีคุณแม่เป็นจำนวนมากที่รับการผ่าตัดเป็นครั้งแรกในตอนผ่าตัดคลอดใช่ไหม?

หลังผ่าท้องแผลจะหายได้อย่างไร มาดูเรื่องเกี่ยวกับบาดแผลและอาการเจ็บที่จะเกิดขึ้นกันเถอะ

วิธีการจัดการรักษาบาดแผลนั้นดูเหมือนว่าแต่ละโรงพยาบาลจะมีวิธีการรักษาที่ต่างกัน

หลังผ่าตัดคลอด วันที่ 1 - 2 จะมีอาการเจ็บแผลและปวดมดลูกที่มีการหดรัดตัว และอาจจะรู้สึกปวดมากหน่อย เวลาที่ปวดมากถ้าบอกเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลก็อาจจะได้รับการจ่ายยาระงับปวด พอวันที่ 3 ส่วนใหญ่ก็จะเริ่มเคลื่อนไหวตัวได้เหมือนกับคุณแม่ที่คลอดทางช่องคลอดปกติ ส่วนอาการปวดจะต่อเนื่องไปถึงเมื่อไรนั้นมีความแตกต่างทางบุคคลค่อนข้างมาก หลังจากคลอดประมาณ 2 สัปดาห์ อาการปวดอย่างรุนแรงก็จะหายไปและดีขึ้นเรื่อย ๆ ภายหลังจากนั้นบางคนอาจจะรู้สึกคันที่แผลหรือวันที่สภาพอากาศไม่ดีอาจจะรู้สึกเจ็บแปลบๆ ก็ได้

แผลจะเห็นเด่นชัดหรือไม่นั้นก็แตกต่างกันออกไปขึ้นอยู่กับวิธีการลงมีดผ่าตัด การผ่าในแนวตั้งจะทำให้ใช้เวลานำลูกออกมาน้อย และขอบเขตในการผ่าตัดของแพทย์กว้าง แต่จะเห็นรอยบาดแผลได้ง่าย ในขณะที่การผ่าในแนวนอนจะทำให้บาดแผลมองเห็นไม่ชัด

นอกจากนี้ บางคนอาจจะเกิดอาการนูนแดงขึ้นที่ผิวหนังตรงแผลผ่าตัด (เคลอยด์) ได้ ทั้งนี้มีเทปและครีมสำหรับติดและทาป้องกันด้วย บาดแผลจะเกิดร่องรอยมากเท่าไรนั้นขึ้นอยู่กับลักษณะของร่างกายเป็นอย่างมาก คุณแม่ที่เป็นกังวลกับเรื่องบาดแผลควรจะลองไปปรึกษากับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญทางด้านศัลยกรรมตกแต่งหรือผิวหนังดูสักครั้ง

พอได้ยินคำว่าบริหารร่างกายอาจจะคิดว่าเป็นการออกกำลังกายหนักๆ ก็ได้

แต่การบริหารร่างกายหลังคลอดนั้นเป็นการออกกำลังกายเบาๆ

ที่เริ่มต้นจากการเคลื่อนไหวเล็กๆ น้อยๆ เช่น ขยับปลายเท้าในขณะที่นอน

แล้วจึงค่อยเพิ่มระดับขึ้นไปเรื่อยๆ

หลังคลอดเป็นช่วงเวลาที่ปล่อยให้ร่างกายได้พักผ่อน ควรจะพักผ่อนอยู่นิ่งๆ เท่าที่จะทำได้จึงจะดีจริง แต่หากไม่เคลื่อนไหวตัวเลยก็อาจจะเป็นสาเหตุทำให้ร่างกายฟื้นตัวช้าก็ได้ การบริหารร่างกายหลังคลอดนั้นเป็นการบริหารร่างกายที่สามารถเริ่มทำได้ทันทีหลังคลอด ถึงจะเป็นการออกกำลังกายเบาๆ ที่ทำได้แม้ในขณะนอนห่มผ้าอยู่บนเตียง แต่ก็สามารถคาดหวังประสิทธิผลต่างๆ ที่จะเกิดขึ้นได้

การบริหารร่างกายดังกล่าวมีจุดประสงค์และวิธีการที่ต่างไปจากการบริหารร่างกายเพื่อทำให้กลับไปมีทรวดทรงดีดังเดิม การออกกำลังกายเพื่อทำให้ร่างกายกลับไปมีทรวดทรงดังเดิมนั้นควรทำหลังจากร่างกายฟื้นตัวแล้ว

การบริหารร่างกายหลังคลอดทำให้เกิดประสิทธิผลต่างๆ ต่อการฟื้นตัวของร่างกายหลังคลอด

มาดูกันอย่างเป็นรูปธรรมเลยดีกว่าว่าประสิทธิผลดังกล่าวมีอะไรบ้าง

หลังคลอดหากไม่มีปัญหาอะไรเป็นพิเศษก็สามารถเริ่มทำได้เลยตั้งแต่วันที่คลอด แต่ก็ขึ้นอยู่กับสภาพการคลอดและลักษณะร่างกายของคุณแม่ด้วย ทั้งนี้ควรทำโดยปรึกษากับเจ้าหน้าที่ของโรงพยาบาลหรือสถานอนามัยที่ทำคลอด

การบริหารร่างกายหลังคลอดก่อให้เกิดประสิทธิผลหลายอย่าง หากเป็นไปได้อยากขอให้นำไปปฏิบัติกัน หากแต่ไม่ได้เป็นสิ่งที่ต้องทำแน่นอน ดังนั้นหากสุขภาพร่างกายไม่ดีหรือเหนื่อยล้าก็ควรจะหยุดและไม่ควรฝืนทำ อีกทั้งควรหลีกเลี่ยงการปฏิบัติหลังกินอาหารเสร็จใหม่ๆ หรือเวลาที่ง่วงนอน และไม่จำเป็นต้องฝืนเพิ่มจำนวนครั้งที่ทำด้วย

การบริหารร่างกายที่ไม่ว่าใครก็สามารถทำได้ทุกวันก็คือการเดินด้วยท่าทางที่ถูกต้อง หลังคลอดต้องคอยดูแลลูก คุณแม่มักจะเดินหลังงอกัน ซึ่งจะทำให้หน้าท้องที่หย่อนยานเคยชินกับท่าทางที่สบาย ควรจะเริ่มจากการเดินโดยยืดหลังให้ตรง

หากเป็นกังวลใจแม้จะเป็นเรื่องเล็กๆ น้อยๆ ก็ตาม ควรรีบไปปรึกษาแพทย์ที่โรงพยาบาลหรือสถานอนามัยที่ทำคลอดให้